ความผูกพันระหว่างพ่อแม่และลูกส่งผลลึกถึงวัยผู้ใหญ่ สู่ความมั่นคงในใจหรือสัมพันธ์ที่เป็นพิษ รู้ทัน attachment style เพื่อสร้างอนาคตที่ปลอดภัยให้ลูก

ไม่ใช่ทุกความรักที่เรามีในชีวิตจะปลอดภัย หลายครั้งที่ผู้ใหญ่พาตัวเองไปอยู่ใน ความสัมพันธ์ที่เป็นพิษ (Toxic Relationship) ซ้ำแล้วซ้ำเล่า โดยไม่รู้ว่าแท้จริงแล้ว จุดเริ่มต้นของทุกความสัมพันธ์ในชีวิตนั้นฝังรากลึกมาจาก “ความสัมพันธ์ในวัยเด็ก” โดยเฉพาะความสัมพันธ์ระหว่างพ่อแม่และลูก

ถ้าในวัยเด็ก เด็กคนหนึ่งต้องเติบโตมากับการถูกทอดทิ้ง ถูกดุด่า ถูกทำโทษอย่างรุนแรง หรือแม้กระทั่งถูกทำร้ายทั้งทางร่างกายและจิตใจ เด็กจะซึมซับรูปแบบความสัมพันธ์เหล่านี้โดยไม่รู้ตัว และเมื่อเติบโตขึ้น เขาอาจกลายเป็นผู้ใหญ่ที่ไม่มั่นคงในตัวเอง และไม่รู้จักความรักที่ดีเป็นอย่างไร

Attachment Style : รูปแบบความผูกพัน

Mary Ainsworth นักจิตวิทยาเด็ก ได้ศึกษารูปแบบความผูกพันระหว่างเด็กกับพ่อแม่ ผ่านการทดลองชื่อว่า The Strange Situation ซึ่งค้นพบว่า ความสัมพันธ์ในวัยเด็กสามารถจำแนกเป็นหลายรูปแบบ โดยเฉพาะแบบที่ส่งผลเสียในระยะยาว ได้แก่

1. ความผูกพันแบบหลีกหนี (Avoidant Attachment Style) เด็กที่เติบโตมาในครอบครัวที่มีการทอดทิ้ง ละเลย หรือใช้ความรุนแรง มักไม่สามารถไว้วางใจคนรอบข้างได้ เด็กจะเรียนรู้ว่าความรักมาพร้อมกับอันตราย ต้องคอยระวังตัว และเมื่อโตขึ้นอาจกลายเป็นผู้ใหญ่ที่หลีกเลี่ยงความใกล้ชิด หรือมีแนวโน้มใช้ความรุนแรงต่อผู้อื่นเหมือนที่ตนเคยเจอ
2. ความผูกพันแบบโลเลสับสน (Anxious/Ambivalent Attachment Style) พ่อแม่ที่ไม่มีความคงเส้นคงวาทางอารมณ์ เดี๋ยวตามใจ เดี๋ยวดุด่า เด็กจะไม่สามารถคาดเดาได้ว่าเมื่อไหร่จะถูกลงโทษหรือได้รับความรัก เด็กเหล่านี้จึงโตมากับความวิตกกังวลตลอดเวลา ไม่มั่นใจในความรัก และมักจมอยู่กับความสัมพันธ์ที่ทำร้ายจิตใจเพราะไม่แน่ใจว่าตนเองมีคุณค่าพอหรือไม่
3. ความผูกพันแบบมั่นคง (Secure Attachment Style) เด็กที่เติบโตมาในครอบครัวที่พ่อแม่มีปฏิสัมพันธ์อย่างสม่ำเสมอ อบอุ่น และตอบสนองต่อความต้องการทางร่างกายและอารมณ์ของลูกอย่างเหมาะสม เด็กกลุ่มนี้จะกล้าแสดงความรู้สึกเมื่อรู้สึกไม่ปลอดภัย แต่ก็สามารถสงบใจได้เมื่อพ่อแม่กลับมาอยู่ด้วย เขาเรียนรู้ว่าความรักคือสิ่งที่มั่นคง ปลอดภัย และสามารถพึ่งพาได้ เมื่อโตขึ้น เด็กกลุ่มนี้มักจะมีความสัมพันธ์กับคนอื่นอย่างเปิดใจ รู้จักทั้งให้และรับ มีทักษะในการจัดการความขัดแย้ง และไม่กลัวการใกล้ชิดกับผู้อื่น

● รับชมรายการ Hook Learning : Self-love | รักตัวเองให้เป็น

เด็กต้องการอะไร ? ความมั่นคง ความรัก และความเข้าใจ

“ความมั่นคงทางอารมณ์” คือ สิ่งที่เด็กต้องการที่สุดจากพ่อแม่ เด็กที่รู้สึกว่าพ่อแม่รักและอยู่เคียงข้างเขาเสมอ แม้ในวันที่เขาผิดพลาด จะเติบโตขึ้นเป็นผู้ใหญ่ที่มั่นคง มีศักยภาพในการสร้างความสัมพันธ์ที่ดี และรู้คุณค่าของตนเอง

การกอด การพูดคุย และการรับฟังแบบไม่ตัดสิน ล้วนเป็นพฤติกรรมเล็ก ๆ ที่พ่อแม่สามารถใช้สร้างสายใยที่มั่นคงระหว่างกัน

การปลูกฝังความมั่นคงทางจิตใจตั้งแต่เล็ก ทำได้โดยสื่อสารด้วยความเข้าใจและสม่ำเสมอ รับฟังลูกโดยไม่ตัดสิน แสดงความรักอย่างสม่ำเสมอโดยไม่ใช้อารมณ์ ไม่ใช้ความรุนแรงทั้งทางกายและวาจา เคารพในความรู้สึกและขอบเขตของลูก

สิ่งเหล่านี้จะช่วยให้เด็กเติบโตมาพร้อมกับ ความรักที่มีรากฐานจากความไว้วางใจ ไม่ใช่ความกลัว และเมื่อเขาโตขึ้น เขาจะรู้ว่า ความสัมพันธ์ที่ดีต้องรู้สึก “ปลอดภัย”

ความรักครั้งแรกของลูกคือ “ความสัมพันธ์กับพ่อแม่” และนั่นจะเป็นต้นแบบของความรักครั้งต่อ ๆ ไปในชีวิต เมื่อพ่อแม่สร้างความผูกพันที่มั่นคง ปลอดภัย และเปี่ยมด้วยความรัก เด็กก็จะเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่เชื่อมั่นในตัวเอง และรู้จักแยกแยะความสัมพันธ์ที่ดีออกจากความสัมพันธ์ที่เป็นพิษได้

✱ ติดตามข่าวสารและกิจกรรม Thai PBS Kids ได้ทาง Website | Facebook | Youtube | LINE Official ✱

บทความแนะนำ

• ความสัมพันธ์ที่ดี...รากฐานชีวิตลูก
• เบื้องหลังของเด็กที่เชื่อมั่นในตัวเอง คือ พ่อแม่ที่เชื่อมั่นในตัวเขาก่อน
• เด็กที่มีความวิตกกังวลสูง
•