เด็กมีความเครียดเหมือนผู้ใหญ่ พฤติกรรมก้าวร้าวอาจสะท้อนความรู้สึกภายใน มาดูสาเหตุที่แท้จริงและวิธีช่วยลูกให้เข้าใจตนเอง

ความเครียดในเด็กคืออะไร ?

ความเครียดในเด็ก คือภาวะที่เด็กเผชิญกับแรงกดดัน หรือสถานการณ์ที่เกินความสามารถในการรับมือของเขาในช่วงเวลาหนึ่ง ๆ ซึ่งอาจเกิดจากทั้งปัจจัยภายนอก เช่น การเปลี่ยนแปลงในครอบครัว โรงเรียน เพื่อน หรือสภาพแวดล้อม และปัจจัยภายใน เช่น ความคาดหวัง ความกลัว หรือความไม่เข้าใจในสิ่งที่เกิดขึ้น

ความเครียดไม่ใช่เรื่องของผู้ใหญ่เท่านั้น เด็ก ๆ เองก็เผชิญกับความเครียดในชีวิตประจำวันมากกว่าที่เราคิด และบางครั้ง “พฤติกรรมก้าวร้าว” หรือ “การเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์” ก็คือสัญญาณที่เด็กกำลังส่งเสียงเรียกให้เราหันมารับฟังหัวใจของพวกเขา

สาเหตุความเครียดในเด็ก

➊. ความกังวลจากการแยกจากพ่อแม่

เด็กเล็กมักมีความผูกพันทางอารมณ์กับพ่อแม่อย่างแน่นแฟ้น เมื่อถึงเวลาต้องห่าง เช่น ไปโรงเรียนหรืออยู่กับคนไม่คุ้นเคย เด็กบางคนจะรู้สึกเครียด กังวล และไม่ปลอดภัย จนแสดงออกด้วยพฤติกรรมร้องไห้ ติดพ่อแม่ หรือแม้กระทั่งหงุดหงิดง่าย

➋. การเปลี่ยนแปลงในครอบครัว

เด็กวัย 3-4 ขวบขึ้นไป เริ่มมีความรู้สึกซับซ้อนมากขึ้น โดยเฉพาะเมื่อต้องเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงในบ้าน เช่น การมีน้องใหม่ เด็กคนโตอาจรู้สึกน้อยใจ เหงา หรือรู้สึกว่าตัวเองไม่สำคัญอีกต่อไป พฤติกรรมที่เปลี่ยนไปจึงเป็นผลลัพธ์ของความเครียดและความต้องการการยอมรับ

➌ . การเผชิญหน้ากับสังคมใหม่

การเริ่มไปโรงเรียน เจอเพื่อนใหม่ ครูใหม่ หรือสภาพแวดล้อมที่ไม่คุ้นเคย ล้วนสร้างความกดดันให้กับเด็ก การต้องอยู่กับคนอื่นโดยไม่มีพ่อแม่คอยปลอบใจ ทำให้เด็กบางคนรู้สึกไม่มั่นใจ วิตกกังวล และเครียดได้มากกว่าที่เราคาดคิด

➍. ความคาดหวังในการเรียนรู้

เมื่อเด็กโตขึ้น เขาจะต้องปรับตัวให้เข้ากับการเรียนรู้ที่มากขึ้น เช่น การนั่งนิ่ง ๆ เป็นเวลานาน การทำการบ้าน หรือการทำตามระเบียบต่าง ๆ ซึ่งบางครั้งขัดกับธรรมชาติของวัยที่ยังต้องการการเคลื่อนไหว เล่นสนุก และแสดงออก พอเด็ก “อยู่ไม่สุข” ก็อาจถูกดุ ตำหนิ ซ้ำแล้วซ้ำเล่า ทั้งจากคุณครูและพ่อแม่ จนกลายเป็นความเครียดสะสม

แล้วเราจะช่วยลูกได้อย่างไร ?

• เปิดใจฟังลูกให้มากขึ้น แม้เขาจะยังพูดไม่เก่ง แต่พฤติกรรมของเขาบอกอะไรเรามากกว่าที่คิด
• ปรับความคาดหวังให้เหมาะสมกับวัย เช่น การบ้านควรเป็นสิ่งที่ท้าทายพอเหมาะ ไม่ใช่ภาระที่ทำให้เด็กหมดแรงใจ
• ลดเสียงบ่น เพิ่มคำชม และเข้าใจธรรมชาติของวัยเด็กว่าเขายังต้องการขยับ เล่น และเรียนรู้จากโลกภายนอกผ่านประสบการณ์จริง

เพราะเด็กไม่สามารถพูดว่า “หนูกำลังเครียดนะ” ได้เหมือนผู้ใหญ่ เราจึงต้องเป็นคนช่วยแปลความรู้สึกนั้นให้เขา ด้วยความเข้าใจ ไม่ใช่เพียงการแก้พฤติกรรมที่เห็น แต่ต้องมองลึกถึงหัวใจที่ซ่อนอยู่ข้างในด้วย

เด็กก็มีความเครียดไม่ต่างจากผู้ใหญ่ เพียงแต่เขาแสดงออกในแบบที่เราต้องสังเกตและเข้าใจให้มากขึ้น เพราะความเครียดในวัยเด็กหากไม่ได้รับการดูแล อาจส่งผลต่อพัฒนาการทางอารมณ์และบุคลิกภาพในระยะยาวได้

✱ ติดตามข่าวสารและกิจกรรม Thai PBS Kids ได้ทาง Website | Facebook | Youtube | LINE Official ✱